در این مطلب مروری خواهیم داشت بر اتفاقات مهم اپراتورها در سال ۹۹. سالی که از همه‌ی جهات با فراز و نشیب‌های فراوانی همراه بود و اتفاقات زیادی را نیز با خود به همراه داشت. حالا، در چند قدمی پایان سال ۹۹ و در آستانه‌ی شروع سال جدید با ما همراه باشید تا چالش‌ها و اتفاقات مهم اپراتورها در سال ۹۹ را با یکدیگر مرور کنیم.
با پیدا شدن ویروس کرونا در اواخر سال ۹۸ و اعلام رسمی ورود کرونا به کشور در اسفند ماه سال ۹۸، تمامی وقایع نیز، تحت‌الشعاع شیوع این ویروس قرار گرفت و سال ۹۹ نخستین و احتمالا تنها سالی بود که به تمامی در دوران شیوع این ویروس قرار گرفت. از جمله اولین چیزهایی که تحت تاثیر گسترش کرونا در کشور قرار گرفت، شیوه‌ی آموزش بود. ابتدا مدارس و سپس دانشگاه‌ها تماما به صورت مجازی در آمده و دانش‌آموزان و دانشجویان زیادی را به سمت استفاده بیشتر از اینترنت و خدمات اپراتورها سوق داد.
همچنین به غیر از حوزه‌ی آموزش، بسیاری از کسب‌وکارها نیز شیوه‌ی کار خود را به صورت دورکاری و یا کسب‌وکار مجازی تغییر دادند و نحوه‌ی کار و زندگی این افراد نیز بیش از پیش به خدمات اپراتورها وابسته شد. اما در سال ۹۹ برای اپراتورها چگونه بود و اتفاقات مهم اپراتورها در سال ۹۹ چه بود؟
فهرست مطالب
چالش‌ها و اتفاقات اپراتورها در سال ۹۹
علاوه بر افزایش چشمگیر استفاده از خدمات اینترنت و ترافیک مصرفی توسط کاربران (با رشد 100 درصدی طبق گزارش همراه اول)، به دلیل مجازی شدن آموزش و کسب‌وکارها که در ابتدا نیز برخی اوقات باعث اختلال در شبکه‌های اینترنتی می‌شد، اپراتورها در سال ۹۹ اتفاقات مهم دیگری را نیز شاهد بودند. از ورود دو اپراتور ایرانسل و همراه اول به عرصه‌ی 5G و افتتاح نخستین سایت‌های 5G در کشور گرفته، تا گسترش شبکه اینترنت در نقاط محروم کشور و همچنین کشمکش‌های دولت و مجلس بر سر افزایش تعرفه اپراتورها. در ادامه به توضیح بیشتر درباره برخی از اتفاقات مهم اپراتورها در سال ۹۹ خواهیم پرداخت.
ورود به عرصه‌ی اینترنت 5G
یکی از مهم‌ترین اتفاقات اپراتورها در سال ۹۹، ورود اپراتورها به عرصه‌ی 5G بود. نخستین سایت تجاری نسل پنجم تلفن همراه در ایران، در اول مرداد سال ۱۳۹۹، توسط ایرانسل و با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، توسط رئیس جمهور در پژوهشگاه ICT راه‌اندازی شد. چهارمین سایت 5G ایرانسل و نخستین سایت 5G با دسترسی عمومی نیز در ۲۸ بهمن ماه، در بوستان آب و آتش تهران و توسط وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات افتتاح شد.
همراه اول نیز از قافله عقب نمانده و در چهارم اسفند ماه، از نخستین سایت‌های 5G خود در اطراف حرم رضوی و «کارخانه نوآوری» در «شهرداری منطقه ثامن» مشهد رونمایی کرد. همچنین دومین سایت 5G همراه اول در کشور و نخستین سایت این اپراتور در تهران نیز در دهم اسفند ماه در برج ستاره ونک افتتاح شد.
این دو اپراتور به پیشروی خود در این زمینه ادامه داده و هم‌اکنون علاوه بر تهران، در شهرهایی همچون مشهد، شیراز و کیش نیز سایت‌های 5G خود را با قابلیت استفاده عمومی رونمایی کرده‌اند. هرچند هنوز تعداد این سایت‌ها به شدت محدود بوده و تا عمومی شدن این فناوری در کشور راه درازی در پیش است، اما با توجه به تاخیر در ورود فناوری‌های نسل قبل به کشور و مقایسه آنها با نسل پنجم، می‌توان امیدوار بود که گسترش شبکه 5G در کشور با سرعت بیشتری صورت گیرد.
حذف بسته‌های اینترنت شبانه
یکی دیگر از اتفاقات مهم اپراتورها در سال ۹۹ که در اواخر امسال رخ داد و اخبار و حواشی ضد و نقیض مربوط به آن همچنان نیز ادامه دارد، حذف بسته‌های اینترنت شبانه از سبد ارائه‌ی اپراتورها بود.
آذری جهرمی درباره این که چرا بسته‌های شبانه و نامحدود از سوی اپراتورها حذف شدند، گفت: در بسیاری از کشورهای دنیا این بسته‌ها ارائه می‌شود. اما واقعیت این است که اعتراضاتی از سوی مراجع فرهنگی در کشور در رابطه با بسته‌های شبانه مطرح شد و ما ابلاغیه‌ای دریافت کردیم که می‌گفت کاربران به سمت بسته‌های اینترنت رایگان شبانه سوق پیدا نکنند، زیرا تاثیر منفی روی دانش‌آموزان و دانشجویان داشت که شب بیدار می‌ماندند و صبح نمی‌توانستند از کلاس‌هایشان استفاده کنند. ، به همین دلیل توصیه کرده بودند که این بسته‌ها حذف شود.
اما وزیر ارتباطات در ادامه ارائه بسته‌های شبانه اینترنت از سوی اپراتورها را یک درخواست منطقی دانست و گفت: با توجه به نامه‌هایی که شاید به خود اپراتورها هم ارسال شده بود، آنها هم بر این اساس منطق را زیر پا گذاشتند؛ منطق ایجاب می‌کند در ساعت پیک شبانه، بسته‌های ارزان‌قیمت ارائه شود. این موضوع باعث شد ما دو ماه پیش دوباره اپراتورها را فرا بخوانیم و به آنها توصیه کردیم بسته‌های شبانه را ارائه کنند تا بخشی از بار ترافیکی شبکه را به ساعت‌های کم‌باری انتقال دهند.
آذری جهرمی همچنین به این نکته اشاره کرد: البته ما دخالتی در این موضوع نداریم و شرایط رقابتی اپراتورهاست. به نظر می‌رسد اگر یک اپراتور بسته شبانه ارائه کند، بقیه اپراتورها هم در فضای رقابتی چاره‌ای ندارند جز این که به آن سمت بروند. الان توصیه رسمی ما به اپراتورها این است و به آنها اعلام کردیم و سازمان تنظیم مقررات پیگیر است که بسته‌های شبانه را به سبد ارائه خود برگردانند. البته الان هم بسته‌های شبانه ارائه می‌شود اما می‌توانند به این سمت هدایت شوند که بسته‌های ارزان قیمت و رایگان بدهند.
با وجود صحبت‌های وزیر ارتباطات اما همچنان وضعیت بسته‌های اینترنت شبانه نامشخص است و معلوم نیست که آیا اپراتورها قصد بازگرداندن این بسته‌ها به سبد ارائه خود را دارند یا نه.
کشمکش مجلس و دولت بر سر افزایش تعرفه اپراتورها
این ماجرا از جایی آغاز شد که وزیر ارتباطات توییتی را در توییتر خود منتشر کرده و نوشت: «امیدوارم امروز نمایندگان محترم مجلس با مصوبه کمیسیون تلفیق، مبنی بر افزایش ۳۰۰۰ میلیارد تومانی مالیات اپراتورها و اختصاص آن به برخی دستگاه‌ها از جمله صداوسیما برای امورات نظارتی، مخالفت کنند. تصویب این بند در تبصره ۶ بودجه باعث افزایش چشمگیر قیمت بسته‌های اپراتورها خواهد شد.»
آذری جهرمی همچنین تصویری از این مصوبه را نیز منتشر کرد که در آن اینگونه عنوان شده بود: حق‌الامتیاز و حق‌السهم دولت از اپراتورهای ارائه‌دهنده خدمات مخابراتی به میزان ۱۰ درصد افزایش یافته و به حساب درآمد عمومی ردیف ۱۳۰۴۰۴ نزد خزانه‌داری کل واریز می‌شود. منابع حاصل به میزان ۳۰ هزار میلیارد ریال با هدف حمایت از تولید محتوا و فعالیت‌های فرهنگی و نظارت در فضای مجازی هزینه می‌شود. مسوولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر و نظارت بر آن منحصرا به عهده سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا) سازمان صداوسیما است.
انتشار این خبر و تصویب مصوبه کمیسیون تلفیق در مجلس به شدت سروصدا کرده و واکنش‌های زیادی برانگیخت و حتی صحبت از بازنگری مجلس در مورد این مصوبه شد. اما در نهایت عضو کمیسیون تلفیق مجلس با اشاره به اینکه این رقم قرار نیست از مردم دریافت شود و در واقع سهم دولت از اپراتورهاست که در قانون بودجه اظهار نشده بود. افزود: در این بند قید خواهد شد که دولت و اپراتورها حق افزایش تعرفه در سال آینده را ندارند. بر همین اساس اجازه نخواهیم داد که حتی یک ریال از جیب مردم هزینه اضافه صورت گیرد. حتی پیشنهاد افزایش نرخ تعرفه‌های اینترنت نیز در کمیسیون تلفیق رد شد.
این صحبت‌ها در حالی صورت می‌گیرد که اپراتورها در سال ۹۹ و در نیمه‌ی دوم سال، یک بار دیگر نیز اقدام به گران کردن بسته‌های اینترنت و حذف برخی بسته‌های بلند مدت خود کرده بودند که این اقدام، با ورود وزارت ارتباطات و رگلاتوری به موضوع و برخورد با اپراتورها مواجه شد و آذری جهرمی نیز این اقدام را تبانی کردن اپراتورها با یکدیگر و برخلاف حقوق مصرف‌کنندگان و غیرقانونی خواند. اپراتورها نیز در نهایت مجبور به برگرداندن قیمت‌ها و بسته‌های خود به حالت قبل شدند.
اتصال روستاهای محروم سیستان و بلوچستان به اینترنت
سیستان و بلوچستان یکی از مناطق کمتر توجه شده در کشور است که به سبب همین توجه کمتر، از امکانات پایین‌تری نیز برخوردار است. یکی از اتفاقات مهم اپراتورها در سال ۹۹، توسعه اینترنت در روستاهای محروم استان سیستان و بلوچستان بود. هرچند قطعی اینترنت چند روزه در این استان نیز به شدت خبرساز شد، اما پیش از این اتفاقات و در دی ماه سال ۹۹ محمد جواد آذری جهرمی شخصا به سیستان و بلوچستان سفر کرده و از نزدیک بر روند توسعه اینترنت در روستاهای این استان نظارت کرد.
محمدجواد آذری جهرمی پس از بازدید میدانی از شبکه ملی اینترنت و اینترنت پرسرعت چابهار در محل فرمانداری این شهرستان، اظهار داشت: از پنج هزار روستایی که قرار است تا پایان سال به شبکه ملی اطلاعات و اینترنت پر سرعت مجهز شوند ۱۲۰۰ روستا متعلق به سیستان و بلوچستان است.
وزیر ارتباطات همچنین در ادامه افزود: برای ارتقای شبکه ملی اطلاعات و اینترنت پرسرعت یک هزار و دویست روستای بالای ۵۰ خانوار سیستان و بلوچستان ۷۵۳ میلیارد تومان به شرکت همراه اول برای ساخت و نوسازی ۵۰۲ سایت مخابرات، ۲۱۴ میلیارد تومان به شرکت ایرانسل برای ساخت و به‌روزرسانی ۱۴۳ سایت مخابرات و ۱۷۰ میلیارد تومان به شرکت مخابرات این استان اختصاص یافته است.
اینترنت رایگان برای دانش‌آموزان و سایر امکانات آموزشی
یکی دیگر از اتفاقاتی که توسط اپراتورها در سال ۹۹ و در پی مجازی شدن آموزش رقم خورد، تخصیص اینترنت رایگان برای استفاده از سامانه شاد برای دانش‌آموزان بود. در پی این اتفاق ابتدا اپراتور ایرانسل و سپس اپراتورهای همراه اول، رایتل و شاتل موبایل استفاده از اینترنت سیم‌کارت برای دسترسی به سامانه شاد را رایگان کرده و از این طریق سعی در تسهیل فرایند آموزش مجازی برای دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان کردند.
همچنین در اقدامی دیگر بسیاری از اپراتورها در سال ۹۹ تخفیف‌های ویژه‌ای نیز برای خرید سیم‌کارت دانش‌آموزی در نظر گرفتند. تامین فضای امن دانش‌آموزی از طریق محدودیت دسترسی به وبسایت‌های تایید شده داخلی یکی دیگر از اقداماتی بود که توسط اپراتورهایی مانند ایرانسل و همراه اول صورت گرفت. با فعالسازی این سرویس‌ها امکان دسترسی فقط به محتوای آموزشی در نظر گرفته شده، وجود دارد. همچنین در هر زمان که والدین تمایل داشته باشند، می‌توانند سرویس اینترنت دانش‌آموزی را غیرفعال کرده و مطابق روال قبل به کلیه محتوای اینترنتی مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند.
ایرانسل همچنین با ارائه زیرساخت آموزش آنلاین دانا پلاس، امکان برگزاری کلاس‌های آنلاین از این طریق را در اختیار مدرسه‌ها، دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزشی قرار داده است.
مسئولیت‌های اجتماعی اپراتورها همراه با گسترش ویروس کرونا
همانطور که در ابتدای مطلب نیز اشاره کردیم، احتمالا گسترش ویروس کرونا مهم‌ترین اتفاق سال ۹۹ بود. این بیماری علاوه بر درگیر کردن تمام کسب‌وکارها، مسئولیت‌های اجتماعی بسیاری نیز برای کسب‌وکارها به وجود آورد و اپراتورها نیز از این قاعده مستثنا نبودند.
از جمله اقدامات اپراتورها در سال ۹۹ که در راستای این مسئولیت‌های اجتماعی به وقوع پیوست، ایجاد زیرساخت و برگزاری بسیاری از مراسمات به صورت آنلاین بود.
از میان این اتفاقات، مهم‌ترین آنها را می‌توان برگزاری آنلاین مراسم محرم در سال ۹۹ دانست، هرچند پیش از آن نیز اپراتورهایی مانند ایرانسل با برگزاری مراسم‌هایی مانند کنسرت‌های آنلاین در این زمینه پیش‌قدم شده بودند، اما وسعت و استقبال از مراسم آنلاین محرم باعث شد تا به این اتفاق به صورت جدی‌تری نگاه شود.
در این اتفاق، با همکاری اپراتورهای ایرانسل،همراه اول و رایتل با سامانه هیئت آنلاین، هیئت‌های مذهبی که در این سامانه ثبت‌نام کرده بودند، با اینترنت رایگان در اختیار مردم قرار گرفتند و این امکان به مردم داده شد که بتوانند به صورت رایگان و از داخل منازل خود به عزاداری بپردازند.
سرویس همراه‌یار همراه اول نیز یکی دیگر از اقدامات در حوزه‌ی مسئولیت‌های اجتماعی بود که توسط همراه اول صورت گرفت و برای جلوگیری از رفت‌وآمدهای غیر ضروری و گسترش ویروس کرونا، به ارائه خدمات در محل می‌پرداخت. از جمله این خدمات می‌توان به: انتقال مالکیت (تغییرنام) شماره تلفن همراه، فعالسازی سیم کارت، قطع مفقودی سیم کارت، تعویض سیم کارت، ترابرد به همراه اول و … اشاره کرد.
همچنین یکی دیگر از طرح‌هایی که با آغاز بحران همه‌گیری ویروس کرونا در کشور و در جهت زنده نگه داشتن فرهنگ همدلی صورت گرفت، رایگان شدن مکالمات درون‌شبکه توسط اپراتور رایتل بود. در این طرح، شرکت خدمات ارتباطی رایتل در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی خود اقدام به رایگان کردن تماس‌های درون شبکه، جهت تسهیل روابط هموطنان و لزوم حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی کرد.
ارائه سیم‌کارت با برند اختصاصی توسط شاتل موبایل
یکی دیگر از اتفاقاتی که توسط اپراتورها در سال ۹۹ رخ داد، عرضه سیم‌کارت با برند اختصاصی برای نخستین بار در کشور توسط شاتل موبایل بود. در این اتفاق، شاتل موبایل بنا به درخواست متقاضیان، خدمات مخابراتی اختصاصی برای برند یا سازمان موردنظر ارائه داد تا با توجه به نیازهای خود بتوانند سیم‌کارت با نام تجاری خود را در اختیار کاربران، کارکنان، مشتریان و یا هواداران خود قرار دهند.
از جمله این امکانات می‌توان به سیم‌کارت با برند اختصاصی، تبدیل نام شبکه به نام برند بدون نیاز به زیرساخت فنی و شبکه، ایجاد بسته‌های دلخواه، اپلیکیشن و پنل‌های اختصاصی مدیریت حساب سیم‌کارت، تخصیص رنج شماره اختصاصی، امکان ایجاد کد USSD اختصاصی با خدمات سفارشی سازی شده، ابزار احراز هویت سازمانی، دسترسی به شبکه امن، بسته های اینترنت و اینترانت سازمانی و هواداری، کانال ارتباطی موثر و متمایز با کاربران و مشتریان و بسیاری امکانات دیگر اشاره کرد.
شکستن رکورد سرعت اینترنت توسط اپراتورها
شکستن رکورد سرعت اینترنت در کشور یکی دیگر از اتفاقات مهم اپراتورها در سال ۹۹ بود مدیرعامل ایرانسل چهارشنبه ۳دی ماه ۱۳۹۹، با انتشار تصویری از یک تست سرعت اینترنت‌همراه، از دستیابی ایرانسل به رکورد جدیدی از سرعت در شبکۀ 5G ایران خبر داد. در این تست سرعت، که در صفحۀ اینستاگرام دکتر بیژن عباسی‌آرند منتشر شد، ایرانسل موفق شد سرعت دانلود بیش از ۲.۵ گیگابیت بر ثانیه را ثبت کند.
رکورد قبلی در این زمینه، سرعت ۱.۵ گیگابیت بر ثانیه بود که مرداد ماه ۱۳۹۹، در ساختمان مرکزی ایرانسل و در حضور خبرنگاران، ثبت شده بود. اما طولی نکشید که همراه اول در مراسم افتتاح سایت 5G تهران موفق به ثبت رکورد ۳.۶۳۳ گیگابیت بر ثانیه روی شبکه واقعی شد و این رکورد دوباره شکسته شد.
معاون فنی و توسعه شبکه همراه اول در پایان ارائه خود در حاشیه‌ی آئین رونمایی از سایت 5G همراه اول در برج ستاره ونک، اقدام به تست سرعت شبکه 5G در حضور حضار سالن در آمفی تئاتر برج ستاره ونک کرد و به سرعت ۳.۶۳۳ گیگابیت بر ثانیه دست یافت. این در حالیست که پیش از شروع رسمی مراسم و در حضور تعدادی از خبرنگاران، سرعت ۳.۸ گیگابیت بر ثانیه نیز ثبت شده بود.