با گسترش نفوذ اینترنت و فضای مجازی در زندگی روزمره یکی از مواردی که به شدت تحت تاثیر این گسترش قرار گرفت بحث امنیت و حریم خصوصی بود. مفاهیم امنیت و حریم خصوصی تا پیش از ظهور اینترنت و فضای مجازی معانی دیگری داشتند، اما پس از ورود این فناوری‌ها به زندگی ما این مفاهیم نیز دستخوش تغییر شدند. هرچند با تغییر این مفاهیم همچنان تصور برخی از افراد از این مفاهیم تغییر نکرده و متعلق به گذشته است. این امر علاوه بر تحت تاثیر قرار دادن حریم خصوصی افراد می‌تواند به امنیت آن‌ها نیز آسیب بزند.
از همین رو برای تمامی افراد ضروری است که درک درستی از مفهموم امنیت و حریم خصوصی در فضای مجازی و راه‌های محافظت از آن داشته باشند. پس در ادامه‌ی مطلب با ما باشید تا مفهوم امنیت و حریم خصوصی و راه‌های محافظت از آن را به زبان ساده بررسی کنیم.
امنیت و حریم خصوصی در فضای مجازی
شبکه اینترنت در کنار مزایای زیادی که دارد، معایبی نیز دارد. عدم آشنایی کامل با فضای مجازی می‌تواند آسیب‌هایی را برای افراد به بار آورد. شبکه‌های اجتماعی در حال حاضر به شکلی فراگیر شده‌اند که حتی بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها، سامانه‌ی ارتباطی داخلی بین اعضا و کارکنان خود را به‌طور رسمی از طریق این شبکه‌ها تأمین می‌کنند و روزبه‌روز نیز به شمار کاربران این شبکه‌ها افزوده می‌شود.
واژه‌ی امنیت اطلاعات، حجم وسیعی از فعالیت‌های یک سازمان را تحت پوشش قرار می‌دهد. امنیت اطلاعات به معنای واقع یعنی با استفاده از یک سری فرآیندها از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات و یا محصولات و اعمال تغییرات یا حذف کردن آن‌ها جلوگیری کنیم. این عمل را می‌توان به نحوی حفاظت از منابع موجود، در موقعیت‌های مختلف (مانند یک حمله هکری) توسط افرادی که مسئول امنیت اطلاعات هستند در نظر گرفت. یکی از مهم‌ترین مسائلی که از چالش‌های امنیتی در این شبکه‌ها به شمار می‌رود، نگهداری و امنیت اطلاعات و داده‌های به اشتراک گذاشته‌شده توسط کاربران از دسترسی‌های غیرمجاز است.
امروزه از شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه برای مصارف مختلف ازجمله کارهای تجاری استفاده می‌شود درحالی‌که بسیاری از کاربران به‌هیچ‌وجه دقت نمی‌کنند که چه نوع اطلاعاتی را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذرند. معمولاً در شبکه‌های اجتماعی، جزئی‌ترین اطلاعات کاربران نیز قابل دریافت و انتشار است و علاقه‌مندی‌ها، میزان تحصیلات، ارتباطات خانوادگی، ارتباطات دوستانه، شغل، محل زندگی و… مورد سؤال قرار می‌گیرند.برخی از شبکه‌های اجتماعی حتی رنگ مو، رنگ چشم و قد کاربر را نیز می‌پرسند و به همین دلیل عضویت در شبکه‌های اجتماعی همواره برای عده‌ی زیادی با نگرانی و اضطراب همراه بوده است و در مواردی منجر به مشکلاتی هم شده است.
شبکه‌های اجتماعی خطرات خاص خود را دارند که ممکن است با رعایت نکردن نکات امنیتی برای کاربر دردسرساز شوند و یا هکرها می‌توانند از طریق رسانه‌های اجتماعی به اطلاعات شخصی شما دست پیدا کنند و یا ویروس‌های موردنظر خود را وارد سیستم شما کنند و شمارا مورد آزار و اذیت قرار دهند. این اتفاقات ممکن است حتی تا جایی پیش بروند که شهرت و اعتبار و موقعیت شغلی شما و درنهایت زندگی شما را نشانه بروند و آن‌ها را نابود کنند.
پس شما نیاز دارید تا در شبکه‌های اجتماعی ایمن بمانید. برای حفظ امنیت و حریم خصوصی خود در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بهتر است نکات زیر را رعایت کنید. رعایت این نکات تا حد زیادی می‌تواند به حفظ امنیت شما و اطلاعات شخصیتان کمک کند.
جعل هویت کاربران:
یکی از موضوعاتی که کاربران را در فضای مجازی و به خصوص در شبکه‌های اجتماعی تهدید می‌کند موضوع جعل هویت کاربران است، بخصوص اگر در زمینه‌ای جزو افراد سرشناس و شناخته‌شده باشید. درصورتی‌که در حیطه‌ی کسب‌وکار یا حوزه‌ی اجتماعی خود فرد سرشناسی هستید، ممکن است افراد دیگر با سوءاستفاده از محتواها و اطلاعاتی که شما به‌صورت عمومی به اشتراک گذاشته‌اید، با نام و هویت جعلی شما، دست به راه‌اندازی صفحات مشابه زده و اقدام به اخاذی، کلاه‌برداری یا سایر اقدامات مجرمانه کنند.
از همین رو هوشیاری در حفظ اطلاعات و محتواهای خصوصی کاملا اهمیت دارد. درصورتی که متوجه شدید شخصی با هویت شما اقدامات مجرمانه صورت می‌دهد نیز، باید سریعا این موضوع را به پلیس فتا اعلام کنید. همچنین در اکثر شبکه‌های اجتماعی این امکان وجود دارد که در صورت مشاهده‌ی اکانت جعلی، آن را گزارش کرده و اکانت مورد نظر را مسدود نمایید.
محافظت در مقابل کرم‌های رایانه‌ای و تروجانها:
برخی از خدمات و ابزارهای فضای مجازی، مثل اپلیکیشن‌ها، می‌توانند در دل خود کرم‌های رایانه‌ای و تروجانها را انتشار دهند؛ بنابراین در هنگام دانلود اپلیکیشن‌ها دقت کنید و سعی کنید آن‌ها را از سایت‌ها و فروشگاه‌های معتبر دانلود کنید. همچنین در فضای شبکه‌های اجتماعی، به هر خدمتی که از سوی کاربران دیگر به شما پیشنهاد می‌شود اعتماد نکنید.
اعتماد نکردن به افراد ناشناس:
فضای شبکه‌های اجتماعی مملو از کاربرانی است که با هویت‌های جعلی و برای مقاصد خاص مثل کلاه‌برداری، سوءاستفاده و سایر اقدامات غیرقانونی و مجرمانه نسبت به ارتباط‌گیری با کاربران اقدام می‌کنند. از این رو از پذیرفتن افرادی که با هویت، تصاویر و طرح مطالب اغواکننده سعی در ارتباط‌گیری و افزودن شما به لیست دوستان یا علاقه‌مندان صفحه‌ی خود را دارند، اجتناب کنید.
انجام دادن تنظیمات حریم خصوصی:
تمامی شبکه‌های اجتماعی، ابزارهایی را در اختیار شما می‌گذارد که نسبت به تنظیم حوزه‌ی حریم خصوصی خود اقدام کنید. با استفاده از این ابزارها می‌توانید با خیال راحت‌تر نسبت به اشتراک‌گذاری اطلاعات با دوستان اقدام کنید و دسترسی افراد غریبه به برخی از اطلاعات خود را محدود و یا قطع نمایید. در برخی شبکه‌های اجتماعی حتی امکان مخفی کردن عکس پروفایل برای افراد غریبه نیز در نظر گرفته شده است.
رعایت احتیاط در مورد کلیک کردن بر روی لینک‌ها:
لینک‌ها یکی از مهم‌ترین روش‌های دسترسی و ورود ویروس‌ها و فایل‌های مخرب به دستگاه شما هستند. بنابراین حتی اگر لینک در پیامی باشد که از سوی دوست شما فرستاده شده است، بهتر است در هنگام کلیک کردن بر روی آن احتیاط کنید. زیرا ممکن است این لینک به صورت خودکار و بدون اطلاع دوست شما و توسط یک ویروس مخرب ارسال شده باشد.
استفاده نکردن از رمزعبور تکراری:
یکی دیگر از نکاتی که رعایت آن اهمیت زیادی دارد استفاده از رمزعبور مناسب و غیرتکراری است. رمزعبور مناسب رمزیست که دارای حداقل هشت کاراکتر و به صورت ترکیبی از اعداد، حروف کوچک و بزرگ و علائم باشد. گذاشتن رمزعبورهایی مانند ۱۲۳۴۵، password، تاریخ تولد یا اسم خود یا فرزندانتان بر روی اکانت‌های مجازی‌تان اصلا ایده‌ی خوبی نیست. همچنین بهتر است از رمزعبورهای تکراری برای اکانت‌های مختلف خود استفاده نکنید. برنامه‌های مدیریت پسوورد با پیشنهاد دادن پسووردهای ایمن به شما کمک می‌کنند امنیت اکانت‌ها و حساب‌های کاربری خود را ارتقا دهید و همچنین مشکل فراموش کردن رمزعبور حساب‌های مختلفتان را نیز برطرف می‌کنند.
احراز هویت دو عامله را فعال کنید
یکی از مهم‌ترین نکته‌های حفظ امنیت دیجیتال این است که در هر حسابی که می‌توانید سعی کنید از گزینه احراز هویت دو عامله استفاده کنید. احراز هویت دو عامله به این صورت است که علاوه بر رمزعبور انتخابی، یک رمزعبور نیز در هنگام ورود به حساب کاربری، از طریق پیامک، ایمیل یا اپلیکیشن، برای شماره یا ایمیلی که در هنگام ثبت‌نام وارد کرده‌اید ارسال می‌شود. این کار امکان ورود سایر افراد به حساب‌های شما را، حتی در صورتی که رمز عبور شما را در اختیار داشته باشند، محدود می‌کند.
در این مطلب سعی کردیم به برخی از مواردی که به حفظ امنیت و حریم خصوصی شما در فضای مجازی کمک می‌کند اشاره کنیم. داشتن امنیت و حریم خصوصی یکی از حقوق اولیه هر انسان است و در صورتی که فرد یا افرادی به هر نحوی بخواهند این حق را از شما بگیرند، می‌توانید از روش‌های قانونی با آن‌ها برخورد کنید. همچنین در صورت ایجاد مزاحمت در فضای مجازی نیز می‌توانید با مراجعه به پلیس فتا این امر را پیگیری کنید.
پیش از این در مطلبی به نکات لازم برای افزایش امنیت تلفن‌های هوشمند اشاره کرده بودیم، همچنین در بخش آموزش وبسایت پلیس فتا نیز، می‌توانید اطلاعات بیشتری در زمینه‌ی حفظ امنیت و حریم خصوصی در فضای مجازی پیدا کنید.