برق گرفتگی یکی از اتفاقات ناگواری است که ممکن است در حین استفاده از لوازم الکترونیکی و ابزارآلات الکتریکی و یا به دلایل مختلف دیگری برای ما و اطرافیانمان پیش بیاید. گسترش استفاده از لوازم برقی در زندگی روزمره نیز، باعث شده تا احتمال برق گرفتگی افراد بیش از پیش شود. اما در صورتی که فردی در محیط اطرافمان دچار برق گرفتگی شود چه باید بکنیم؟ واکنش مناسب به این اتفاق چیست و چه کاری از دست ما بر‌می‌آید؟ در ادامه با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
دلایل و علائم برق گرفتگی و عوامل موثر بر شدت آن
برق گرفتگی وقتی اتفاق می‌افتد که فرد با منبع انرژی الکتریکی در تماس باشد و انرژی الکتریکی در بخشی از بدن جریان پیدا کند. این اتفاق می تواند به بافت داخلی بیرونی بدن آسیب زده و باعث سوختگی اعضای بدن شود. با وجود اینکه قرار گرفتن در معرض انرژی الکتریکی در برخی موارد ممکن است هیچ آسیبی به فرد وارد، نکند اما از طرفی نیز ممکن است به قدری شدید باشد که منجر به آسیب گسترده و یا حتی مرگ شود.
در بسیاری مواقع بی‌احتیاطی‌های افراد در هنگام استفاده از لوازم برقی، سیم‌های برقی و مدارهای الکتریکی باعث برق گرفتگی فرد می‌شود. علاوه بر این موارد، برخورد صاعقه با فرد نیز نوعی از برق گرفتگی محسوب می‌شود.
از عوامل موثر در میزان آسیب و جراحات وارده ناشی از برق گرفتگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شدت جریان الکتریکی
- نوع جریان الکتریکی
- بخشی از بدن که در معرض جریان الکتریکی قرار گرفته
- مدت زمانی که فرد در معرض جریان الکتریکی بوده است
- مقاومت به جریان الکتریکی
تقریباً نیمی از وقایعی که منجر به برق گرفتگی می‌شوند در محیط‌های کاری رخ می‌دهند. جریان‌های برق ۵۰۰ ولتی و یا بیش‌تر که معمولا در مراکز صنعتی و کارگاه‌ها از آنها استفاده می‌شود، می‌توانند باعث سوختگی‌های شدید شوند. در حالی که جریان‌های برق کم‌تر مثل برق خانگی در برخی از کشورها که جریان برق آنها بین ۱۱۰ تا ۱۲۰ ولت است، معمولا تنها باعث اسپاسم عضلانی می‌شود. جریان برق خانگی در ایران نیز ۲۲۰ ولت است که قرار گرفتن در معرض آن می‌تواند برای فرد خطرناک باشد.
علائم برق گرفتگی نیز بستگی به شدت آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تشنج
- سردرد
- سوختگی
- اسپاسم عضلانی
- مشکلات تنفسی
- ضربان قلب نامنظم
- از دست دادن هوشیاری
- مشکلات بینایی یا شنوایی
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن
در مواجهه با فردی که دچار برق گرفتگی شده چه باید کرد؟
برق گرفتگی‌های خفیف ناشی از وسایل برقی خانگی، معمولا نیاز به درمان‌های پزشکی ندارند. اما در مواردی که برق گرفتگی شدید باشد فرد باید حتما به پزشک مراجعه کند. در صورتی که فردی در معرض جریان الکتریکی با ولتاژ بالا قرار بگیرد، باید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
بهترین اقدام در هنگام مواجهه با برق گرفتگی در اطرافیان، آن است که بلافاصله برق را از کنتور قطع کنید. اگر به کنتور دسترسی ندارید، سعی کنید با رعایت موارد ایمنی به مصدوم نزدیک شده و با استفاده از اشیای نارسانا مانند چوب یا پلاستیک او را از منبع برق جدا کنید. اگر هنگام نزدیک شدن به مصدوم احساس مور مور شدن و قلقلک در پاها کردید، بلافاصله ایستاده و یک پای خود را از روی زمین بلند کنید و به عقب برگردید.
به طور کلی در مواجهه با مصدومی که دچار برق گرفتگی شده بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:
۱. با توجه به موارد ایمنی ذکر شده، مصدوم را از جریان برق جدا کرده و یا منبع برق را قطع کنید.
۲. تنفس و نبض مصدوم را چک کرده و اگر نفس نداشت عملیات احیا را آغاز کرده و همچنین بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
۳. اگر فرد از حال رفته و رنگ پریده باشد، سر او را پایین‌تر قرار داده و پاهای فرد را بالا نگه دارید. همچنین سعی کنید فرد را گرم نگه دارید.
۴. اجازه ندهید که فرد به سوختگی‌های خود دست بزند و لباس‌های سوخته فرد را نیز خارج نکنید.
۵. در صورتی که برق گرفتگی با سوختگی همراه بود. در صورت سطحی بودن سوختگی، آن را را با آب خنک شستشو داده و پانسمان کنید، اما اگر سوختگی عمیق بود، مصدوم را بلافاصله به مراکز درمانی برسانید.
همچنین برای جلوگیری از برق گرفتگی بهتر است، افراد در حین کار با لوازم برقی و یا تعمیر آنها دقت لازم را داشته باشند و موارد ایمنی را رعایت کنند و همچنین در صورت امکان پیش از کار کردن با این وسایل جریان برق را قطع کند. در صورت کار در کارگاه و اماکن صنعتی از لباس‌های ایمنی استفاده کرده و از کار کردن با وسایل برقی در نزدیکی آب پرهیز کنید، زمان کار کردن با وسایل برقی توجه کنید که روی سطح خیس نباشید.