یکی از مسائلی که اتباع خارجی در ایران با آن مواجه هستند بحث کار است. اینکه شرایط کار کردن اتباع خارجی چیست و در چه صورت قانونی است از جمله مسائل مهم برای افراد خارجی محسوب می‌شود. در این مطلب از وبلاگ خریدشارژ به این موضوع می‌پردازیم و بررسی می‌کنیم که آیا اتباع خارجی می‌توانند در ایران کار کنند؟ و همچنین اگر شاهد به کارگیری اتباع خارجی غیر مجاز بودیم چگونه می‌توانیم این مسئله را گزارش دهیم. با ما همراه شوید.
فهرست مطالب
مقدمه
با توجه به تحولات کشور افغانستان و موج جدید مهاجرت گروهی مردم افغانستان به کشور و با توجه به معضلات کنونی کشور، همچون مشکلات معیشتی و بیکاری یا کمبود نیروی کار، به نظر می‌رسد نیاز است تا با بازنگری در قانون کار اتباع خارجی، پیشاپیش معضلی را به فرصتی تبدیل کنیم.
مشکلات کار کردن اتباع خارجی چیست؟
در کشور ما متأسفانه اکثر کارفرمایان و کارآفرینان با عقد ناعادلانه‌ترین قراردادها با نیروی کار رفتار کرده و به پشتوانه قانون کاری که به نفع کارفرما و در سطح کلان هم‌راستا با نظام سرمایه‌داری بین‌المللی است، پایین‌ترین سطح دستمزد را پرداخت می‌کنند و از آن‌ها در مواردی حتی بهره‌کشی غیرقانونی می‌کنند. کارفرمایان بسیاری هم که وکیل ندارند، از ترس بیمه و قانون هیچ قراردادی نمی‌بندند و با شرایط کنار می‌آیند.
در این میان کارفرمایان بسیاری در حوزه‌های مختلف، از صنعت گرفته تا پزشکی، از نیروی کار خارجی استفاده می‌کنند. هم مالیات و بیمه و قانون برایشان مشکلی پیش نمی‌آورد، هم هر طور که مایل بودند با نیروی کار برخورد می‌کنند تا جایی که گاهی دوره ارباب‌رعیتی را در نظر انسان زنده می‌کنند. سال‌های اخیر سال‌های تعجب و سپس عادت کردن مردم به حضور اتباع خارجی در اکثر اصناف بود. حضور گسترده اتباع خارجی را در اصنافی چون آپاراتی، بقالی، هایپر مارکت، الکتریکی و… گرفته تا مهندس تجربی سازه، مهندس تجربی برق و حتی دستیار تجربی دندان‌پزشک مشاهده کردیم.
آیا اتباع خارجی می‌توانند در ایران به‌صورت قانونی کار کنند؟
مدیرکل امور بین‌الملل وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفته است که مهاجران قانونی فارغ‌التحصیل از دانشگاه‌های کشور می‌توانند پس از طی مراحل قانونی مشاغل متناسب با تحصیلات خود را کسب کنند و کار کردن اتباع خارجی با مجوز کار مانعی ندارد.
حامد فروزان در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما افزود: پروانه اشتغال کار مهاجران قانونی متخصص پس از مراجعه کارفرمایان به اداره کار استان و ارائه درخواست ایشان به این اداره و همچنین بررسی هیئت‌های تخصصی فنی صادر می‌شود.
وی افزود: بسته به اینکه نیروی کار خارجی مراحل قانونی را طی کرده یا نه و اینکه چه تأثیری را می‌تواند در فضای اشتغال ایجاد کند، نگاه ما به کار کردن اتباع خارجی متفاوت است. اگر نیروی کار به‌طور غیر قانونی وارد شده باشد و فرصت‌های شغلی را بدون سپری کردن مراحل قانونی اشغال کند، تخلف محسوب می‌شود و باید به‌طور جدی با وی مقابله شود.
قوانین حمایتی کار در ایران برای کار کردن اتباع خارجی چگونه است؟
حامد فروزان با بیان اینکه قوانین حمایتی کار در ایران برای مهاجران افغانستانی قابل استناد است، افزود: البته این قوانین عام و شامل اتباع همه کشورهاست که با توجه به کثرت مهاجران افغانستانی، قوانین حمایتی کار از آن دسته افراد که به‌طور قانونی در ایران زندگی می‌کنند، بروز و ظهور بیشتری دارد.
در صورت مشاهده کار کردن اتباع خارجی غیرمجاز چه‌کار کنیم؟
علیرغم تلاش بسیار دستگاه‌های نظارتی برای کنترل و اعمال سخت‌گیری بر مرزها، در طول سه دهه گذشته اشتغال اتباع بیگانه غیرمجاز به یکی از چالش‌های بازار کار ایران تبدیل شده و پیامد‌ها و ناهنجاری‌هایی را به دنبال داشته است.
مطابق قانون کار، اتباع بیگانه‌ای که فاقد پروانه کار، پروانه کار موقت یا کارت کار موقت باشند، اجازه اشتغال در کشور را ندارند و در صورت اشتغال کارفرمای آن‌ها متخلف محسوب شده و مشمول جریمه خواهد بود.
سامانه تلفنی ۰۲۱۶۳۶۹ از سوی وزارت تعاون برای مقابله با اشتغال اتباع خارجی غیرمجاز اعلام شده و آماده دریافت شکایات و گزارش‌های مردمی در این خصوص است.
جریمه کارفرمایانی که اتباع خارجی غیرمجاز را به خدمت می‌گیرند چیست؟
مطابق بند (ج) ماده ۱۱ قانون تنظیم بخشی از درآمد‌های دولت، هر کارفرمایی که به‌صورت غیرمجاز از نیروی کار خارجی استفاده و یا در مشاغلی به‌جز شغل تعیین‌شده در پروانه کار اقدام کند، به پنج برابر حداقل دستمزد جریمه می‌شود.
تعیین مبلغ جریمه بر اساس مصوبه شورای عالی کار در خصوص حداقل دستمزد سال ۱۴۰۰ و با توجه به تعیین حداقل دستمزد روزانه صورت می‌گیرد که بنا بر اعلام اداره کل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار، رقم جریمه امسال چهار میلیون و ۴۲۵ هزار و ۸۲۵ ریال برای هر روز اشتغال نیروی کار خارجی غیرمجاز است.
مطابق ماده ۱۸۱ قانون کار هرگونه به‌کارگیری اتباع خارجی غیر مجاز در واحد‌های کارگاهی ممنوع و صراحتا اعلام شده کارفرمایانی که اتباع بیگانه فاقد پروانه کار را به خدمت بگیرند یا در کاری غیر ازآنچه در پروانه کارشان ذکر شده بپذیرند، برابر قانون از ۹۱ روز تا ۱۸۰ روز حبس و پرداخت چند برابر دستمزد یک کارگر جریمه می‌شوند.