شتاب یا شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی یک شبکه بانکی فراگیر در ایران است که در سال ۱۳۸۱ از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای اتصال شبکه پرداخت بانک‌ها، یکپارچه‌سازی سیستم بانکی کشور و راحت‌تر کردن تبادل‌های الکترونیکی بین بانکی راه‌اندازی شد.
تا پیش از راه‌اندازی شبکه شتاب مشتریان یک بانک برای دریافت خدمات پرداخت مجبور به صرف زمان زیادی بودند و تنها می‌توانستد از طریق دستگاه‌های خودپرداز بانک صادرکننده کارت بانکی خود خدمات مورد نظر را دریافت کنند.
اما ایجاد شبکه شتاب باعث اتصال شبکه پرداخت بانک‌های کشور به یکدیگر شده و مشتریان بانک‌ها پس از راه‌اندازی آن به راحتی می‌توانند با استفاده از امکانات شبکه شتاب از خدمات پرداخت تمام بانک‌های کشور بدون در نظر گرفتن بانک عامل خود بهره‌مند شوند. و از هر دستگاه خودپرداز متصل به شبکه شتاب وجه خود را دریافت کنند.
این شبکه عظیم زیرساخت بانک کشور خدمات گسترده‌ای از قبیل خرید الکترونیکی، انتقال و برداشت وجه، اعلام مانده حساب، پرداخت قبوض و بسیاری امور بانکی دیگر را از طریق دستگاه‌های عابر بانک (ATM)، پایانه‌های فروشگاهی (POS) و درگاه‌های پرداخت الکترونیک ممکن می‌سازد. استفاده از این شبکه لزوم مراجعه شما به بانک‌ها را کاهش می‌دهد و می‌توانید خدمات بانکی را بعد از وقت اداری و در تمامی ساعات شبانه روز دریافت کنید. در واقع با استفاده از شتاب، شبکه بانکی ۲۴ ساعت شبانه‌روز در اختیار شما است.
همان‌طور که اشاره شد خدمات شبکه شتاب از طریق پایانه‌های فروش، خودپردازها و درگاه‌های پرداخت اینترنتی در دسترس مشتریان قرار می‌گیرد. بنابراین در ادامه به توضیح مختصری در خصوص آنها می‌پردازیم.
فهرست مطالب
پایانه‌های فروش یا کارتخوان(POS)
پایانه فروش یا کارتخوان (POS: Point of sale) دستگاهی است، که به کمک خط تلفن و شبکه اینترنت به سیستم بانکی متصل شده و می‌تواند از طریق حساب کاربری و بانکی مشتری به وسیله کارت اعتباری دارنده حساب، نقل و انتقال پول را ممکن سازد. دستگاه‌های پایانه فروش علاوه بر امکان پرداخت، دارای عملکردهای مختلفی از جمله اعلام موجودی، دریافت صورتحساب، امکان انصراف از خرید و گزارش روزانه است، که صاحبان آن را از مزایای شعبه کوچک بانکی، برخوردار می‌کند.
خودپرداز یا ATM
خودپرداز (ATM :Automated Teller Machine) که عابر بانک هم نامیده می‌شود. یک دستگاه بانکداری اتوماتیک است که به مشتریان این امکان را می دهد تا در هر زمان به وسیلهٔ قرار دادن کارت بانکی یا اعتباری خاصی در دستگاه و وارد کردن یک گذرواژه بدون نیاز به مراجعه حضوری به باجه‌های درون بانک کارهای بانکی روزمره خود را انجام دهند. خودپردازها علاوه بر پرداخت وجه نقد خدماتی از قبیل اعلام موجودی حساب شما به صورت چاپی و رویتی، انتقال وجه کارت به کارت، پرداخت قبوض از طریق شماره قبض و پرداخت، تغییر رمز کارت و همین طور تعریف یا تغییر رمز دوم پویا و… انجام می‌دهند.
درگاه‌های پرداخت الکترونیک
درگاه پرداخت یک سرویس پرداخت در بستر اینترنت است. وقتی میخواهید هزینه یک محصول یا خرید خود را به صورت اینترنتی پرداخت کنید باید از طریق درگاه پرداخت اینترنتی این کار را انجام دهید. درگاه‌های پرداخت اینترنتی برای انتقال پول، پرداخت اینترنتی قبض، خدمات موبایلی و … به کار می روند.
از بهترین درگاه‌های پرداخت بانکی می توان به درگاه پرداخت اینترنتی بانک سامان و ملت اشاره کرد.
شرکت پرداخت الکترونیک سامان (سپ) همواره تلاش نموده تا به روزترین درگاه‌های پرداخت را در اختیار کاربران قرار دهد. بانک سامان علاوه بر درگاه پرداخت اینترنتی، خدمات درگاه پرداخت بانکی و درگاه پرداخت شخصی نیز ارائه می‌دهد.
شرکت به پرداخت ملت مربوط به بانک ملت، پوشش دهنده بیش از ۱۵۰۰۰ پایانه پرداخت اینترنتی با امنیت و سرعت بالا در سراسر کشور است.
برای آشنایی بیشتر با نحوه پرداخت اینترنتی در درگاه‌های پرداخت این پست را در وبلاگ مطالعه کنید.
هم‌اکنون بیش از ۳۰ بانک کشور نظیر بانک صادرات، سامان، تجارت، ملت، سپه، ملی، رفاه، پاسارگاد و بسیاری دیگر در عضویت شبکه شتاب بوده و مشتریان آنها می‌توانند به‌راحتی خدمات بانکی خود را از همه بانک‌ها با سرعتی بسیار بالا به انجام برسانند.
همه موسسات اعتباری و یا بانک‌ها می توانند با تنظیم و امضای قرارداد و اخذ مجوز از بانک مرکزی به عضویت شبکه شتاب درآمده و به مشتریان خود از این طریق خدمات ارائه دهند.