در زمستان سال ۹۹ چندین بار شاهد قطعی برق گسترده در مناطق مختلف ایران از جمله مناطق ۲۲گانه تهران بودیم. این ماجرا تا جایی پیش رفت که شرکت توزیع نیروی برق یک برنامه خاموشی به تفکیک ساعت و منطقه برای مناطق مختلف در برخی روزها تهیه و در اختیار مردم قرار داد. این ماجرا در حالی بود که تا پیش از این معمولا در ماه‌های گرم‌تر سال و در پی افزایش مصرف شهروندان از وسایل برقی، مانند کولرها شاهد قطعی برق بودیم. اما دلایل این قطعی‌های مکرر برق در سال ۹۹ و به طور کلی دلایل قطعی برق در ایران چیست؟ در ادامه با ما همراه باشید.
مهم‌ترین دلایل قطعی برق در ایران چیست؟
در زمستان ۹۹ و همزمان با قطع شدن مکرر برق در مناطق مختلف کشور اخبار و شایعات زیادی در این باره به بیرون درز پیدا کرد. از قطعی برق به دلیل مصرف بالای مزارع استخراج رمزارزها یا صادرات برق تا خارج شدن نیروگاه‌ها از چرخه تولید برق به دلیل کمبود سوخت و سوزاندن مازوت به جای گاز طبیعی در نیروگاه‌ها. اما دلایل واقعی قطع برق چیست و این مشکل از کجا ناشی می‌شود؟؟
درباره قطعی برق در زمستان ۹۹، حمیدرضا صالحی عضو اتاق بازرگانی تهران، اینگونه اظهار کرد که علت قطعی‌های اخیر برق را باید در عوامل مختلف جست و جو کرد و این اتفاق یک علت واحد ندارد.
صالحی با اشاره به مصرف سوخت نیروگاه‌ها، گفت: احتمالا باید یکی از عوامل اصلی مشکلات اخیر را در همین حوزه جست و جو کرد. با توجه به اینکه نیروگاه‌ها برای سوخت خود از گاز استفاده می‌کنند و در زمستان مصرف گاز شهری به شدت افزایش پیدا می‌کند، تامین سوخت موردنیاز نیروگاه‌ها با مشکل و محدودیت مواجه شده است.
وی ادامه داد: در این مسیر، به نظر می‌رسد برای چند روز موضوع جایگزین کردن گاز با دیگر سوخت‌ها مانند مازوت نیز مطرح شد که با توجه به آلایندگی بالای آن به کنار رفت و در فصل سرما با توجه به اولویت داشتن تامین گاز خانه‌ها نسبت به برق، به نظر دولت حکم به خاموشی داده است.
عضو اتاق بازرگانی تهران با اشاره به نیاز تعداد زیادی از نیروگاه‌های ایران به نوسازی و حرکت به سمت شیوه‌های مدرن اظهار کرد: عامل دومی که در به وجود آمدن این شرایط تاثیر داشته همین موضوع جاماندن از نوسازی است. در برجام بنا بود چند نیروگاه ایران نوسازی و مدرن‌سازی شوند اما در عمل، تنها یکی از آنها نوسازی شد و از این رو نیروگاه‌های فعلی چه از نظر عملکرد و چه از نظر ظرفیت و چه از نظر تولید مازوت شرایط مطلوبی ندارند.
اما قطعی برق مختص به زمستان سال گذشته نبوده و پیش از این نیز به دفعات شاهد چنین اتفاقی بوده‌ایم. دلایل دیگر قطعی برق به خصوص در فصول گرم سال که مصرف گاز نیز بسیار کمتر از زمستان است چیست؟
قطعی برق به طور کلی در هنگامی رخ می‌دهد که میزان مصرف برق بیش از میزان تولیدی توسط نیروگاه‌ها و منابع تولید برق باشد. در چنین شرایطی مسئولین مجبور به قطع برق برخی مناطق برای برگرداندن تعادل به این چرخه هستند. در بالا اشاره کردیم که قطعی برق در زمستان می‌تواند به دلیل مصرف بالای گاز توسط مردم و کمبود گاز در نیروگاه‌ها باشد. در فصول گرم نیز، میزان مصرف برق توسط بخش‌های مختلف از جمله بخش خانگی و اداری افزایش می‌یابد که این افزایش گاهی بیش از توان تولیدی نیروگاه‌ها است و به همین دلیل منجر به قطعی برق خواهد شد.
همچنین سد‌ها یکی از منابع تولید برق و از اصلی‌ترین منابع تامین برق در مواقع بحرانی و اوج بار هستند. با وجود سهم ۵ درصدی تولید برق کشور از منابع برقابی در کل سال، این نیروگاه‌ها در ساعات اوج مصرف بیش از ۱۵ درصد تولید برق را بر عهده دارند. در صورت کاهش ذخایر سد‌ها به علت کمبود بارش، توان تولید برق از این منابع کاهشی چشمگیر داشته و این می‌تواند یکی از دلایل کمبود، و در پی آن، قطعی برق باشد.
واقعیت دیگر به قدیمی بودن و به روز نشدن تجهیزات و نیروگاه‌ها در طی سالیان اخیر باز می‌گردد. در برنامه پنجم و ششم توسعه وزارت نیرو مکلف به افزایش ظرفیت تولید برق به میزان سالی ۵ هزار مگاوات بود. این یعنی تا پایان سال ۹۶ باید ۳۵ هزار مگاوات به ظرفیت اسمی کشور افزوده می‌شد. این در حالیست که آمار‌ها نشان می‌دهد تا پایان سال ۹۶، تنها نیمی از این میزان (۱۷ هزار مگاوات) محقق شده و این روند کاهشی در فصل بهار ۹۷ نیز ادامه داشت.
بنابراین نه تنها در طی سال‌های اخیر بهبود چندانی در روند رشد مصرف برق کشور (که متولی اصلی بهبود آن وزارت نیرو بوده) صورت نگرفته، بلکه روند رشد ظرفیت تولید برق نیز نتوانسته این میزان مصرف را پاسخگو باشد. و این یکی از اصلی‌ترین دلایل قطعی برق در سالیان اخیر (و در صورتی که با همین روند پیش برود، در سالیان آینده) بوده است.