اپراتورهای مجازی (MVNO: Mobile Virtual Network Operator) نوعی از اپراتور موبایل هستند که به تنهایی زیرساخت‌های شبکه برای ارائه خدمات را ندارند. این نوع اپراتورها با بستن قرارداد با یک یا چند اپراتور اصلی( ایرانسل، همراه اول، رایتل) دیگر که دارای امکانات دکل مخابراتی و شبکه توزیع هستند، برای دریافت خدمات به صورت عمده اقدام می‌کنند. 

اپراتورهای مجازی در واقع یک توزیع‌کننده خدمات هستند. که بخشی از ظرفیت شبکه یک اپراتور اصلی را به صورت عمده می‌خرند و آن را به صورت خرد به مشتریان نهایی می‌‌فروشند. این اپراتورها می‌توانند نام تجاری و برند مخصوص به خود، سیم کارت و سرشماره اختصاصی، سرویس پشتیبانی، مرکز تماس، بسته‌ها و تعرفه‌ها و همچنین دفاتر فروش خاص خود را داشته باشد.

این اپراتورها به علت ایجاد تعداد زیاد عرضه‌کننده‌ خدمات، یک مزیت بسیار مهم و کاربردی دارند: افزایش رقابت و در نتیجه کیفیت بیشتر خدمات. وجود تعداد زیاد شرکت ارائه‌دهنده خدمات و کاربران آگاه فضای خوبی برای رقابت ایجاد می‌کند. این رقابت هم کیفیت‌ خدمات را افزایش می‌دهد و هم در نهایت باعث کاهش قیمت می‌شود. 

اپراتورهای مجازی بسته به نوع فعالیت‌ خود، یا هیچ زیرساختی ندارند و یا به صورت محدود بخش‌هایی از شبکه زیرساخت تلفن همراه مخصوص خود را راه‌اندازی می‌کنند. اما هیچ یک از اپراتورهای مجازی نمی‌توانند پهنای باند رادیویی اختصاصی یا شبکه گیرنده و فرستنده داشته باشند.

طبق مصوبه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، فقط دو نوع اپراتور مجازی تلفن همراه می‌توانند در ایران فعالیت کنند.

اپراتور مجازی تلفن همراه نوع اول یا کامل

اپراتور مجازی نوع اول تمام سخت‌افزارها و تجهیزات فنی لازم از جمله سوئیچ‌ها، ابزارهای ارتباط با مشتریان، سیستم‌های پرداخت و سرورهای داده را برای ارائه خدمات دارند. تنها تفاوت اپراتورهای نوع اول با اپراتورهای اصلی در این است که اپراتور نوع اول نمی‌تواند فرکانس و شبکه رادیویی خود را داشته باشد و باید از شبکه یک اپراتور اصلی استفاده کند.

اپراتور مجازی تلفن همراه نوع دوم یا سبک

 این اپراتورها هیچ زیرساختی ندارند و خدمات شبکه تلفن همراه را بر اساس قرارداد عمده‌فروشی از اپراتور میزبان و اصلی خرید یا اجاره می‌کنند. و با برند خود به صورت خرد با تعرفه‌ها و قیمت‌های مستقل از اپراتور اصلی به مشتریان ارائه می‌دهند.

اپراتورهای مجازی تلفن همراه ایران

نوع اول

شرکت کیش سل پارس (سامانتل)
توسعه ارتباطات همراه شاتل (شاتل موبایل)
پارسیان همراه لوتوس
شرکت داده گستر عصر نوین (های وب)
شرکت ارتباطات آرین تل

نوع دوم

شرکت نگین ارتباطات آوا (آپتل)
شرکت نگین ارتباطات آوا(آذرتل)
شرکت توسعه فناوری ارتباطات نوین همراه
شرکت همراه هوشمند آینده
شرکت ارتباطات سیار هوشمند امین

معرفی چند مورد از اپراتورهای مجازی تلفن همراه ایران

شاتل موبایل

شاتل موبایل در تاریخ ۱۱ شهریور ۹۶ به‌ عنوان نخستین اپراتور مجازی نوع اول تلفن همراه کشور و تنها شش ماه پس از صدور پروانه از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی وارد بازار ارتباطات کشور شده است. سیم ‌کارت‌های اپراتور مجازی شاتل موبایل با پیش‌شماره ۰۹۹۸ عرضه می‌شوند و شبکه تلفن همراه این سیم کارت مبتنی بر نسل‌های ۳، ۳.۷۵، ۴ و ۴.۵ است.

سامانتل

شرکت کیش سل پارس از سال ۱۳۹۶ با نام تجاری سامانتل، با ارائه خدمات ارتباطی پایه بر بستر تلفن همراه، سیم کارت های دائمی خود را با رندترین پیش شماره (۰۹۹۹۹۹) و سیم کارت های اعتباری خود را با پیش شماره (۰۹۹۹۹۸) به متقاضیان عرضه نمود. ماموریت شرکت کیش سل پارس، تامین و ارائه سرویس‌های پایه و ارزش افزوده تلفن همراه با برخورداری از زیرساخت ها و شبکه های موجود در کشور می باشد.

آپتل

آپتل به عنوان اولین برند تجاری شرکت نگین ارتباطات آوا، پس از کسب مجوزهای لازم از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور و دریافت پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه با ارائه سیم کارت های دائمی خود،  با همکاری شریک استراتژیک خود، شرکت آسان پرداخت پرشین، علاوه بر ارائه خدمات پایه ارتباطی مانند تماس، پیامک و اینترنت همراه، خدمات ارزش افزوده خود را با توجه به سبک زندگی مشترکین به صورت خاص و متفاوت ارائه می نماید. سیم کارت‌های آپتل با پیش شماره ۰۹۹۹۱ به فروش می رسند.

لوتوس تل

شرکت پارسیان همراه لوتوس که یکی از زیرمجموعه‌های شرکت تجارت الکترونیک پارسیان می‌باشد در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۹۵ موفق به دریافت مجوز فعالیت در زمینه اپراتور مجازی تلفن همراه نوع اول از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی شد. سیم‌کارت‌های لوتوس تل بر پایه خدمات ارزش افزوده بر بستر تلفن همراه با پیش‌شماره ۰۹۹۹۰ از سال ۱۳۹۶ وارد بازار شدند. امروز سیم کارت‌های پارسیان همراه لوتوس با برخورداری از بالاترین سطح فناوری و تکنولوژی‌های ارتباطات سیار، از اینترنت پرسرعت نسل جدید مبتنی بر شبکه‌های 3G، 4.5G و 4G پشتیبانی می‌کنند.

آذرتل

آذرتل با همکاری باشگاه تراکتورسازی و به منظور ارائه خدمات، کار خود را شروع کرده است. آذرتل به عنوان دومین برند تجاری شرکت نگین ارتباطات آوا است که با ارائه سیم کارت های دائمی و اعتباری وارد بازار خدمات ارتباطی همراه کشور شده است. در حال حاضر سیم کارت دائمی آذرتل با پیش شماره ۰۹۹۹ و دو رقم اول ۱۴ قابل خرید است.